De jongste telg in de familie van financiële producten zijn de crypto-activa, of “cryptocurrencies”. Door de grote massa zijn zij niet gekend, maar hun zeer grillige prijsverloop zorgt er wel voor dat ze regelmatig besproken worden in de media. Met name bij jongeren zijn ze populair.
Maar wat zijn deze crypto-activa nu precies? In deze FAQ geven we hier een eerste antwoord op.
Wat zijn cryptomunten? Toon minder info
Een cryptomunt of cryptovaluta is een ”munt” die alleen maar in de digitale wereld bestaat. Vergeet dus muntstukken en bankbiljetten die je kan vastnemen of in je portefeuille steken.
Je kan een cryptomunt eigenlijk ook niet echt vergelijken met de euro’s of dollars die je kent. Een euro of een dollar wordt gecreëerd (uitgegeven) door de overheid. Het staat dan ook in de wet dat je met die euro effectief betalingen kan uitvoeren. Het zijn wettige betaalmiddelen.
Een cryptomunt daarentegen wordt gemaakt (“gemijnd”) door private personen of bedrijven. Iedereen kan dus een cryptomunt maken en er bestaan er dan ook duizenden verschillende. Ze zijn helemaal geen officieel betaalmiddel en niemand is verplicht om ze als een betaalmiddel te aanvaarden. Je kan er dan ook maar op een heel beperkt aantal plaatsen goederen of diensten mee kopen.
Een euro of een dollar zijn ook behoorlijk waardevast. Alleen prijsstijgingen ondergraven hun waarde. De waarde van cryptomunten wordt daarentegen alleen maar bepaald door de vraag die ernaar bestaat, een beetje zoals bij een kunstvoorwerp of een postzegel voor een verzamelaar. Ze hebben dus weinig tot geen waarde uit zichzelf. De waarde van cryptomunten kan dan ook van de ene dag op de andere heel erg schommelen, en ook het relatief beperkte aanbod, zo kunnen er bijvoorbeeld maar 21 miljoen bitcoins uitgegeven worden, vormt geen garantie op waardevastheid.
Waarvoor kan je cryptomunten gebruiken? Toon minder info
Je kan een cryptomunt gebruiken om goederen of diensten te kopen. Maar verkopers zijn helemaal niet verplicht ze te aanvaarden. In de praktijk kan je ze in België maar op een heel beperkt aantal plaatsten ook daadwerkelijk gebruiken.
De waarde van deze munten kan heel sterk fluctueren in functie van de vraag ernaar. Je zou dan ook op waardestijgingen kunnen speculeren. Doordat er evenwel geen intrinsieke waarde is, ligt dit wel dichter bij gokken en is het zeker geen vorm van beleggen of sparen.
Hoe kan je ze gebruiken? Toon minder info
Cryptovaluta bestaan alleen maar binnen hun eigen gedecentraliseerde, virtuele datanetwerk. Dit netwerk steunt op distributed ledger technology (DLT) en is opgebouwd uit blockchains. Zo’n blockchain is een beveiligde, virtuele databank die de hele transactiegeschiedenis van zijn gebruikers in ‘blokken’ die aan elkaar geketend zijn, opslaat. Die geschiedenis wordt constant in real time aangevuld en niets kan eruit geschrapt worden. Dit laat de gebruikers toe om aanvullingen te bekijken en te zien wie ze heeft gemaakt. Het is dan ook binnen dit netwerk dat geregistreerd staat hoeveel je van een bepaalde cryptomunt bezit.
In die blockchain krijgen alle cryptomunten een adres. Dat heb je nodig om de cryptomunten te gebruiken. Zo’n adres heeft wat weg van een bankrekeningnummer en wordt beschouwd als een publieke sleutel. Met die sleutel kan jij cryptomunten ontvangen. Wil je cryptomunten van jouw adres naar een ander adres sturen? Dan moet je die transactie bevestigen met een privésleutel. Zie het als een persoonlijke pin- of verificatiecode.
DLT is evenwel gewoon een IT-technologie en kent vele mogelijke toepassingsgebieden naast cryptovaluta, zoals bv. smart contracts, overeenkomsten die automatisch worden uitgevoerd of voltooid op basis van vooraf bepaalde voorwaarden. Intrest kan dan bijvoorbeeld automatisch worden uitgekeerd zodra een bepaalde termijn is verstreken.
De ene crypto is niet de andere. Toon minder info
Coins en stable coins Er bestaan niet alleen zeer veel verschillende cryptomunten, maar je hebt ook verschillende soorten van munten. Sommige munten, zoals Bitcoin, Ethereum, Ether, Ripple,….worden vrij verhandeld en hun waarde kan volledig vrij fluctueren in functie van vraag en aanbod. Andere munten, de stable coins of ook wel de Asset Referenced Tokens (AST) genoemd, zoals bijvoorbeeld Tether, proberen hun waarde vast te klikken aan (een mandje van een aantal) andere financiële waarden. Zo bestaan er stable coins die er proberen voor te zorgen dat 1 coin altijd in waarde gelijk is aan 1 dollar of 1 euro. Er bestaan verschillende technieken om deze prijslink te kunnen realiseren: fiat collateralized stable coins, crypto collateralized stable coins, algorithmic stable coins. Het is evenwel nooit echt zeker of die prijslink in alle marktomstandigheden gerealiseerd kan worden. Zo zijn er in 2023 bijvoorbeeld veel problemen geweest bij een aantal algoritmische stable coins.
Tokenised assets and digital native assets In een DLT-netwerk kan elk soort actief (een financieel zoals een aandeel of anderszins zoals een deeltje van een kunstwerk) in principe worden geregistreerd in de vorm van een digitaal symbool, “token”, dat direct kan worden uitgewisseld tussen deelnemers zonder dat een vertrouwde derde partij de rekeningen hoeft te beheren. Zo’n token is een eenheid van digitale informatie die een echt actief kan vertegenwoordigen, zoals een effect dat geregistreerd is in een centraal effectendepot (“tokenised asset”). Het digitale token kan ook het actief zelf zijn, bijvoorbeeld een effect dat rechtstreeks als DLT-token wordt uitgegeven (d.w.z. een “digital native asset”). Febelfin is actief betrokken in de monitoring van nieuwe evoluties en technologieën zoals distributed ledger technology in de grootschalige afwikkeling van effectentransacties (wholesale settlement), o.a. binnen het kader dat de ECB hiervoor uitwerkt.
Waar kan je cryptomunten kopen? Toon minder info
Je hebt geen bank nodig om aan je cryptomunten te geraken. In België heb je toegang tot online cryptohandelsplatformen of cryptobrokers waar je deze kan aankopen. Voor aanbieders die in België gevestigd zijn, gelden sinds 1 mei 2022 specifieke regels voor diensten met cryptovaluta. Vóór je tot een aankoop overgaat, win je dus best grondige info in over dat cryptohandelsplatform en ga je na waar het platform is gevestigd. Je bezit aan cryptomunten is immers gewoon maar een codering op een IT-netwerk. Je mag nooit vergeten dat de beveiliging van zo een cryptohandelsplatform nooit 100 % waterdicht is. De sleutels tot je cryptomunten tenslotte bewaar je in een crypto wallet.
Hoe kan ik mijn cryptowinsten cashen? Toon minder info
In principe doe je dat door je cryptomunt te verkopen op een online handelsplatform en om te zetten in euro’s. Dat klinkt echter eenvoudiger dan het is. De kosten die je hiervoor aangerekend worden kunnen immers groot zijn en die kosten variëren ook vaak van dag tot dag of zelfs tijdens de dag. Je bent met andere woorden op voorhand nooit echt zeker van de echte waarde in euro. Het kan ook een tijdje duren vooraleer je jouw euro’s gestort krijgt.
Aanvaarden Belgische banken cryptomunten? Toon minder info
De antiwitwasregels verplichten banken enkel geld te aanvaarden waarvan de oorsprong kan worden bewezen. Bij cryptobeleggingen is het niet eenvoudig het volledige traject van het geld te documenteren, ook omdat het vaak gaat om meerdere transacties. Het valt dus moeilijk te achterhalen waar cryptomunten precies vandaan komen. Crypto’s worden ook vaak door criminelen gebruikt om illegaal verkregen geld wit te wassen. Daarom springen banken heel voorzichtig om met winsten van cryptobeleggingen. Het is niet evident de kapitalen belegd in cryptomunten of de winsten behaald uit die beleggingen weer in het klassieke circuit op te nemen. Het is cruciaal dat beleggers in cryptomunten de documentatie bewaren waarmee ze de herkomst van hun belegde vermogen kunnen aantonen. De bank kan niet anders dan dat geval per geval beoordelen en evalueren.
Wat met de belastingen? Toon minder info
Wanneer je cryptomunten verkoopt en je hebt een meerwaarde dan is het mogelijk dat je belastingen moet betalen. Er zijn 3 mogelijke situaties:
Je hebt je cryptomunten een lange tijd gehad, je kan aantonen dat je geen grote risico’s hebt genomen en je verkoopt de munten maar heel sporadisch (een typische buy and hold strategie), dan zal de fiscus dit beschouwen als het gedrag van een goede huisvader. Je moet de meerwaarde dan niet aangeven in je belastingaangifte en je bent er dus geen belastingen op verschuldigd.
Wanneer je vaker koopt en verkoopt en je probeert koersverschillen uit te buiten dan zal de fiscus dit als het gedrag van een speculant beschouwen. Je moet de meerwaarde dan aangeven in je belastingaangifte onder de rubriek “diverse inkomsten”. Je betaalt daar 33% belastingen op.
Je bent professioneel met crypto’s aan het speculeren? In dit geval dien je de meerwaarden als beroepsinkomen aan te geven.
Wat is de regelgeving? Toon minder info
Aangezien cryptocurrencies niet erkend zijn als financieel instrument vallen zij onder het toepassingsgebied van de MiCA (Markets in Crypto Assets) Verordening. Dit is de Europese cryptowetgeving die geldt voor uitgevers van cryptocurrencies die niet erkend zijn als financieel product en cryptodienstverleners. De cryptomunten zoals Bitcoin of Ethereum vallen zelf niet onder het toepassingsgebied van MiCA en zijn dus totaal niet gereguleerd, maar stable coins zijn dat dan weer wel. Het doel van deze wetgeving is consumenten en investeerders te beschermen tegen de gevaren die ze lopen en innovatie te ondersteunen. Merk wel op dat de inwerkingtreding van MiCA pas verwacht wordt in 2025 en dat de timing van de implementatie op lidstatelijk niveau complex kan zijn.
MiCA stelt eisen aan uitgevers van cryptocurrencies en dienstverleners op het gebied van cryptocurrencies (zogeheten CASP’s, Crypto Assets Service Providers, zeg maar de cryptobeurzen of speciale cryptobrokers). Uitgevers van crypto’s moeten volledige en transparante informatie verstrekken over de cryptocurrencies die zij uitgeven. Crypto-dienstverleners moeten geregistreerd zijn en beveiligingsmaatregelen implementeren, maar ook voldoen aan maatregelen ter voorkoming van witwassen.
Er bestaat ook het DLT-pilot regime. Dit vormt het Europese juridische raamwerk voor het verhandelen en settelen van crypto assets die wel erkend zijn als financieel instrument. Het is een juridische testomgeving (“sandbox”) waarbinnen de cryptoassets en hun infrastructuur voor een nog onbepaalde duur kunnen ontwikkeld worden.
Wie oefent het toezicht uit? Toon minder info
De Financial Services and Markets Authority (FSMA) is de Belgische toezichthouder. Zij houdt zich voornamelijk, maar niet uitsluitend, bezig met het toezicht op de financiële markten, het producttoezicht en het gedragstoezicht. Bescherming van de consument staat hoog in het vaandel van de FSMA.
De FSMA heeft een reglement uitgevaardigd dat de commercialisering van virtuele munten bij consumenten omkadert. Dit reglement is goedgekeurd bij koninklijk besluit van 8 februari 2023 (Belgisch Staatsblad van 17 maart 2023). Het trad in werking op 17 mei 2023 en voert verschillende verplichtingen in. Meer informatie kan bekomen worden op de website van de FSMA.
De FSMA is ook gemachtigd om in België gevestigde cryptobeurzen een licentie te geven. Tot nu toe is nog geen enkele licentie gegeven.
Commercialisering van financiële producten op virtuele munten, bijvoorbeeld een tracker op cryptocurrencies of een fonds dat bestaat uit cryptomunten, aan niet-professionele klanten is bovendien verboden conform het reglement van de FSMA van 3 april 2014 (B.S. 20/05/2014). Dit is niet in alle landen het geval. Zo heeft de Amerikaanse toezichthouder begin 2024 wel de creatie en commercialisatie van trackers op cryptomunten goedgekeurd.
Hoe veilig zijn cryptomunten? Toon minder info
Deze vraag splitst zich eigenlijk op in twee deelvragen: wat is de kans dat ik waardeverlies leid en wat is de kans dat ik de munten zelf verlies door bijvoorbeeld diefstal of oplichting.
De eerste vraag hebben wel al beantwoord. Een cryptomunt heeft geen eigen inherente waarde en in het dagdagelijkse leven kan je het nauwelijks gebruiken als betaalmiddel. De prijs van de munt wordt alleen bepaald door de vraag die ernaar bestaat. Er is dus geen enkele reden waarom die prijs op termijn niet naar 0 zou gaan. In tussentijd kunnen bovendien heel grote waardeschommelingen (denk aan tientallen procenten) voorkomen. Ze kopen of houden, lijkt dus meer op gokken dan op beleggen.
De tweede vraag heeft te maken met cybersecurity. Cryptomunten zijn immers niets anders dan bits en bytes. Het datanetwerk waarop de munt wordt gecreëerd zelf wordt onderhouden door alle gebruikers. Er is geen centrale partij die dit netwerk beheert of controleert. De beveiliging van het netwerk bestaat uit verschillende lagen: de informatie die opgeslagen is, kan niet achteraf geschrapt of veranderd worden, er kan alleen maar nieuwe informatie toegevoegd worden, alle gebruikers moeten die nieuwe informatie valideren, tot slot worden transacties cryptografisch versleuteld. De zwakste schakels qua beveiliging zijn de online beurzen en de speciale wallets waarin je jouw cryptomunten bewaard. Deze kunnen gehackt worden of de beurzen kunnen failliet gaan. Problemen met die crypto service providers, verlies van munten en diefstal zijn in het verleden herhaaldelijk voorgevallen. Er is bovendien geen garantiefonds zoals dat bestaat voor gewone deposito’s bij de bank.