Zowel de fondsen die beleggen in vastrentende effecten als zij die beleggen in niet-vastrentende effecten tekenden koersverliezen op in hun onderliggende activa tijdens het derde kwartaal.

Een gevarieerder beeld is vast te stellen op vlak van de netto inschrijvingen. Zo kenden de fondsen die beleggen in niet-vastrentende effecten netto inschrijvingen tijdens deze periode, daar waar de fondsen die beleggen in vastrentende effecten, onder impuls van de monetaire fondsen, netto terugbetalingen kenden tijdens het derde kwartaal.

Eerste negen maanden

Eind 2022 bedroeg het netto actief van de in België publiek verdeelde fondsen 241,9 miljard EUR. De Belgische fondsensector kende gedurende de eerste jaarhelft van 2023 in beide kwartalen een stijging van het netto actief, hoofdzakelijk door toedoen van koerswinsten opgetekend door de onderliggende activa. De daling van het netto actief trad pas op in het derde kwartaal door toedoen van koersverliezen die opgetekend werden in de onderliggende activa.

Over de eerste negen maanden heen gezien bevond het netto actief van de in België publiek verdeelde fondsen zich eind september 2023 5,5 %, ofwel 13,3 miljard EUR, hoger dan eind 2022, en dit voor 4/5de door toedoen van koerswinsten opgetekend door de onderliggende activa.

Prognose vierde kwartaal 2023

De voorlopige indicaties voor het vierde kwartaal van 2023 wijzen op een merkbaar herstel van het netto actief van de Belgische fondsensector ten gevolge van een beursrally tijdens het jaareinde (november en december).

Onderzoek van BEAMA toont aan dat de netto activa van de in België publiek gecommercialiseerde fondsen gedurende het derde kwartaal van 2023 met 5,1 miljard EUR, ofwel -2,0 %, daalden. Hierdoor vertegenwoordigden de in België publiek gecommercialiseerde fondsen eind september 2023 255,2 miljard EUR.

De daling van de Belgische fondsenmarkt gedurende de periode juli – september 2023 wordt volledig verklaard door koersverliezen opgetekend in de onderliggende activa tijdens deze periode.

Ondanks de merkbare koersverliezen in de onderliggende activa werden er lichte netto inschrijvingen opgetekend in de Belgische fondsenmarkt in het derde kwartaal van 2023.

De, voorlopig, aanhoudende vraag naar fondsen wijst erop dat Belgische investeerders momenteel nog steeds vertrouwen behouden in fondsen en zich bewust zijn van de opportuniteitskosten verbonden aan de diverse vormen van sparen en beleggen.

Het jaar 2023 startte goed, ondanks de teloorgang van Silicon Valley Bank tijdens het eerste kwartaal. Doch, stilaan sloop er meer en meer onzekerheid in de markten omtrent de veerkracht van de wereldeconomie op de huidige renteniveaus. De aanhoudende volatiliteit op de aandelenmarkten, gecombineerd met bezorgdheid over de wereldwijde economische groei, vertaalde zich in een grotere voorzichtigheid bij beleggers.

Ondanks deze volatiele marktomstandigheden, steeg de Belgische fondsensector met 13,3 miljard EUR, ofwel +5,5 % gedurende de eerste negen maanden van 2023. Deze stijging is voor 4/5de toe te schrijven aan koerswinsten opgetekend door de onderliggende activa, en voor 1/5de door netto inschrijvingen ten belope van 2,7 miljard EUR tijdens de periode januari – september 2023. Dit beeld wordt ook bevestigd door de statistische gegevens van de NBB.

Evolutie van de Belgische fondsenmarkt gedurende het laatste decennium

De voorlopige indicaties, waarover BEAMA beschikt voor het vierde kwartaal van 2023, wijzen op een merkbaar herstel van het netto actief van de Belgische fondsensector onder impuls van een beursrally tijdens het laatste kwartaal.

Binnen de groep van de fondsen die overwegend beleggen in niet-vastrentende effecten (zoals bv. aandelenfondsen) werden enkel dalende tendensen opgetekend gedurende het derde kwartaal van 2023. Deze dalingen zijn volledig toe te schrijven aan koersverliezen opgetekend door de onderliggende activa.

De activa in België van de aandelenfondsen daalden met 2,0 miljard EUR, oftewel met -2,4 %, in de periode juli – september 2023. Deze daling is nagenoeg compleet toe te schrijven aan koersverliezen opgetekend in de onderliggende activa. Eind september 2023 bedroeg het vermogen van de aandelenfondsen 81,5 miljard EUR.

Gedetailleerde evolutie van het gecommercialiseerde fondsenvermogen gedurende het laatste decennium

De categorie van de gemengde fondsen (inclusief de pensioenspaarfondsen) tekende een daling van 1,6 miljard EUR, of -1,4 %, op tijdens het derde kwartaal van 2023. Deze daling is volledig toe te schrijven aan koersverliezen opgetekend door de onderliggende activa aangezien er netto inschrijvingen waren ten belope van 1,3 miljard EUR. Daarmee komt het gecommercialiseerde vermogen van de gemengde fondsen per eind september 2023 uit op 118,8 miljard EUR.

De gemengde fondsen kenden de voorbije jaren een toenemend succes en sinds 2015 vormen ze de grootste activa klasse. Door hun actieve asset allocatie zijn gemengde fondsen zeer geschikt voor het voeren van een risicospreiding-beleid in het kader van MiFID II: zij lenen zich uitstekend tot de afstemming van het product op het risicoprofiel van de cliënten.

Binnen de categorie van de gemengde fondsen kenden de pensioenspaarfondsen een daling gedurende het derde kwartaal van 2023 ten belope van 0,7 miljard EUR, of -2,9 %. De pensioenspaarfondsen vertegenwoordigden per eind september 2023 een bedrag aan netto activa ten belope van 22,9 miljard EUR. Tijdens het derde kwartaal van 2023 tekenden de pensioenspaarfondsen netto inschrijvingen op ten belope van 140 miljoen EUR.

De fondsen met kapitaalbescherming tekenden tijdens het derde trimester van 2023 een terugval op en vertegenwoordigden eind september 2023 een vermogen van 2,4 miljard EUR.

Over de eerste negen maanden van 2023 stegen de netto activa van de fondsen die overwegend beleggen in niet-vastrentende activa met +5,4 %, ofwel 10,3 miljard EUR.

Binnen de groep van de fondsen die overwegend beleggen in vastrentende effecten, daalden de activa van de in België gecommercialiseerde obligatiefondsen zeer licht met 0,1 miljard EUR, ofwel -0,1 %, gedurende het derde kwartaal van 2023 waardoor ze eind september 2023 uitkomen op een bedrag van 47,6 miljard EUR. De koersverliezen opgetekend in de onderliggende activa bleven zeer bescheiden, daarnaast waren er zeer lichte netto inschrijvingen op te merken.

De netto activa van de monetaire of geldmarktfondsen tekenden een daling van 1,3 miljard EUR, ofwel -22,2 % op gedurende de periode juli – september 2023 waardoor ze eind september 2023 uitkomen op een bedrag van 4,5 miljard EUR.

Over de eerste negen maanden van 2023 stegen de netto activa van fondsen die overwegend beleggen in vastrentende activa met +6,1%, ofwel 3,0 miljard EUR.

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de verspreiding van duurzame fondsen in België en dit per einde september 2023:

SFDR = Sustainable Finance Disclosure Regulation.

• Artikel 8 = producten die duurzaamheidskenmerken promoten

• Artikel 9 = producten met een duurzame doelstelling

Meer dan 3/4de van het in België verdeelde vermogen is, volgens de vermogensbeheerders, geklasseerd als zijnde een SFDR artikel 8 of een SFDR artikel 9 fonds. Hierbij kan de belegger die geïnteresseerd is in duurzaamheid, kiezen uit 1.155 verschillende fondsen.

De openbare fondsen naar Belgisch recht waren eind september 2023 goed voor een totaal beheerd netto actief van 191,0 miljard EUR. Op datzelfde ogenblik vertegenwoordigden de pensioenspaarfondsen hierin grosso modo 1/8ste van de openbare fondsen naar Belgisch recht.

De berekening van de gemiddelde return van de pensioenspaarfondsen op jaarbasis per 30 september 2023 levert volgend resultaat op:

BEAMA heeft een boordtabel voor pensioenspaarfondsen ontwikkeld die als bijlage aan dit persbericht is toegevoegd. Dankzij deze boordtabel worden op kwartaalbasis de kerncijfers rond de derde pijler pensioenspaarfondsen en hun evolutie op een beknopte manier visueel weergegeven.

Sinds de uitvoerings-KB’s gepubliceerd werden in het Belgisch Staatsblad van 18 december 2007, kunnen investeringsvehikels ontwikkeld worden op maat van institutionele beleggers en dit onder de vorm van “Institutionele ICB met een veranderlijk aantal rechten van deelneming”. Deze institutionele fondsen zijn niet-openbare fondsen die dienen aangemeld te zijn bij de FOD Financiën.

Deze institutionele fondsen dienen niet verward te worden met de openbare fondsen met niet-retail aandelenklassen, die zijn aangemeld bij de FSMA.

Eind september 2023 waren de 102 institutionele compartimenten naar Belgisch recht goed voor 23,1 miljard EUR aan netto actief. Deze fondsen spreken vele institutionele beleggers aan, mede doordat zij diepgang geven aan de institutionele markten op het vlak van financiële activa en pensioenvorming.

Deze en andere statistieken betreffende de ICB-sector, zijn beschikbaar op de website van de BEAMA (https://www.beama.be/) onder de rubriek ‘Statistieken’.