Cijfers ICB‑sector 1ste trimester 2020

De eerste tekenen van de impact van de Covid-19 pandemie op de Belgische fondsensector tekenden zich af in de maand februari. Gedurende de maand maart manifesteerde de impact zich het sterkste.

Het netto actief van de fondsen die hoofdzakelijk beleggen in vastrentende effecten noteerde een stijging van 4,5 % gedurende het eerste trimester van 2020. Het netto actief van de fondsen die hoofdzakelijk beleggen in niet-vastrentende effecten, zoals gemengde fondsen en aandelenfondsen, daalde tijdens deze periode met 17,3 %.

Binnen de categorie van de gemengde fondsen kenden de pensioenspaarfondsen een daling van 2,4 miljard EUR gedurende de periode januari – maart 2020. De aandelenfondsen kenden de grootste absolute daling van hun netto actief tijdens het eerste trimester van 2020 en dit enerzijds door koersverliezen opgetekend door de onderliggende activa en anderzijds door netto terugbetalingen.
De monetaire fondsen kenden als enigste fondsencategorie een stijging van hun netto actief tijdens het eerste trimester van 2020 en dit door toedoen van belangrijke netto inschrijvingen gelinkt aan portefeuilletechnische tussenkomsten.

Prognose tweede kwartaal 2020

De voorlopige indicaties voor het tweede kwartaal van 2020 wijzen op een merkbaar herstel van het netto actief van de Belgische fondsensector.

Onderzoek van BEAMA toont aan dat de netto activa van de in België publiek gecommercialiseerde fondsen gedurende het eerste kwartaal van 2020 met 28,5 miljard EUR, ofwel 13,0 %, daalden. Hierdoor vertegenwoordigden de in België publiek gecommercialiseerde fondsen eind maart 2020 191,1 miljard EUR.

De daling van de Belgische fondsenmarkt gedurende de periode januari – maart 2020 wordt voornamelijk verklaard door de negatieve marktevoluties die optraden tijdens deze periode ten gevolge van de impact van de Covid-19 pandemie op de wereldeconomie en financiële markten. Deze negatieve marktevoluties hebben geleid tot een waardedaling van de onderliggende activa van de fondsen.

De voorlopige indicaties, waarover BEAMA beschikt, voor het tweede kwartaal van 2020 wijzen op een merkbaar herstel van het netto actief van de Belgische fondsensector.

Deze indicaties worden ook bevestigd in het recente persbericht van de FSMA ter gelegenheid van de voorstelling van zijn jaarverslag. Zo merkt de FSMA op dat, per begin juni 2020, de beleggings­fondsen standhouden ten opzichte van eind 2019. Dit komt doordat de terugval van het netto actief van de Belgische fondsen te wijten is aan de koersverliezen opgetekend door de onderliggende activa van deze fondsen gedurende de maand maart (-16,0 %) en niet doordat er grote netto terugbetalingen zouden zijn. Gedurende het tweede kwartaal van 2020 werd al een groot deel van deze waardedalingen gerecupereerd.

BEAMA bevestigt deze analyse, namelijk: dat er een tijdelijke terugval was tijdens het eerste kwartaal van 2020 ten gevolge van waardedalingen opgetekend in de onderliggende activa en dat deze onderliggende activa zich terug herstellen tijdens de periode april – juni van 2020. Voorts was er op marktniveau geen uitstroom van beleggers tijdens het eerste kwartaal.

Op vlak van liquiditeit heeft de Belgische fondsensector de eerste impact van de Covid-19 pandemie alvast goed doorstaan. Alle uittredingen door beleggers uit Belgische fondsen die plaatsvonden in de eerste maanden van 2020 konden vlot afgehandeld worden.

(*) BEAMA definieert retail aandelenklassen als zijnde aandelenklassen die mogen aangeboden worden aan particulieren, waarbij de minimale (initiële) inleg niet meer bedraagt dan 100.000 EUR en waarbij er geen bijkomende voorwaarden worden opgelegd door de beheerder van het fonds. Tijdens de eerste jaarhelft van 2016 werden zodoende technische verfijningen in de statistieken van BEAMA doorgevoerd.

Fondsen die overwegend beleggen in vastrentende effecten

Binnen de groep van de fondsen die overwegend beleggen in vastrentende effecten, daalden de activa van de in België gecommercialiseerde obligatiefondsen met 2,1 miljard EUR, ofwel 5,3 %, gedurende het eerste kwartaal van 2020 waardoor ze eind maart 2020 uitkomen op een bedrag van 36,8 miljard EUR.

Deze daling wordt grosso modo voor 90 % verklaard door de koersverliezen opgetekend door de onderliggende activa en voor 10 % door de netto terugbetalingen.

De netto activa van de monetaire of geldmarktfondsen tekenden een stijging op van 4,0 miljard EUR, ofwel 95,2 %, gedurende de periode januari – maart 2020.

Deze stijging is voornamelijk het gevolg van een technische tussenkomst in de portefeuilles van gemengde dakfondsen. Immers, gegeven de negatieve marktbewegingen tijdens het eerste kwartaal van 2020, teweeg gebracht door de Covid-19 pandemie, hebben vermogensbeheerders van dakfondsen hun onderliggende volatiele aandelenfondsen ingeruild voor stabiele monetaire fondsen. Anders gesteld, ten gevolge van de impact van de Covid-19 pandemie is de techniek van bodembescherming opnieuw toegepast door gemengde dakfondsen.

Fondsen die overwegend beleggen in niet-vastrentende effecten

Binnen de groep van de fondsen die overwegend beleggen in niet-vastrentende effecten (zoals bv. aandelenfondsen) werden enkel dalende tendensen opgetekend gedurende het eerste kwartaal van 2020. Deze dalingen zijn voor 4/5de toe te schrijven aan koersverliezen opgetekend door de onderliggende activa en voor 1/5de aan netto terugbetalingen.

De activa in België van de aandelenfondsen daalden met 17,0 miljard EUR, oftewel met 25,8 %, in de periode januari – maart 2020. Deze daling is toe te schrijven aan een combinatie van koersverliezen opgetekend door de onderliggende activa en netto terugbetalingen. Eind maart 2020 bedroeg het vermogen van de aandelenfondsen 48,8 miljard EUR.

De categorie van de gemengde fondsen (inclusief de pensioenspaarfondsen) tekende een daling van 12,8 miljard EUR, of 12,2 %, op tijdens het eerste kwartaal van 2020. Deze daling is nagenoeg volledig toe te schrijven aan koersverliezen die werden opgetekend door de onderliggende activa. Daarmee komt het gecommercialiseerde vermogen van de gemengde fondsen per eind maart 2020 uit op 92,8 miljard EUR.

Deze fondsen kenden de voorbije jaren een toenemend succes en sinds 2015 vormen ze de grootste activa klasse. Door hun actieve asset allocatie zijn gemengde fondsen zeer geschikt voor het voeren van een risicospreiding-beleid in het kader van MiFID II: zij lenen zich uitstekend tot de afstemming van het product op het risicoprofiel van de cliënten.

Binnen de categorie van de gemengde fondsen kenden de pensioenspaarfondsen een daling gedurende het eerste kwartaal van 2020 ten belope van 2,4 miljard EUR, of 11,5 %. De pensioenspaarfondsen vertegenwoordigden per eind maart 2020 een bedrag aan netto activa ten belope van 18,9 miljard EUR.

Tijdens het eerste kwartaal van 2020 tekenden de pensioenspaarfondsen netto inschrijvingen op ten belope van 14 miljoen EUR.

De fondsen met kapitaalbescherming kenden tijdens het eerste trimester van 2020 een daling van 0,5 miljard EUR en vertegenwoordigden eind maart 2020 een vermogen van 4,1 miljard EUR. Deze beweging is volledig toe te schrijven aan koersverliezen opgetekend door de onderliggende activa.

Openbaar verdeelde fondsen naar Belgisch recht

De openbare fondsen naar Belgisch recht waren eind maart 2020 goed voor een totaal beheerd netto actief van 142,8 miljard EUR. Op datzelfde ogenblik vertegenwoordigden de pensioenspaarfondsen hierin 18,9 miljard EUR, ofwel 1/8ste van de openbare fondsen naar Belgisch recht.

De berekening van de gemiddelde return van de pensioenspaarfondsen op jaarbasis per 31 maart 2020 levert volgend resultaat op:

BEAMA heeft een boordtabel omtrent pensioenspaarfondsen ontwikkeld die als bijlage aan dit persbericht is toegevoegd. Dankzij deze boordtabel worden op kwartaalbasis de kerncijfers rond derde pijler pensioenspaarfondsen en hun evolutie op een beknopte manier visueel weergegeven.

Niet-openbaar verdeelde institutionele fondsen naar Belgisch recht

Sinds de uitvoerings-KB’s gepubliceerd werden in het Belgisch Staatsblad van 18 december 2007, kunnen investeringsvehikels ontwikkeld worden op maat van institutionele beleggers en dit onder de vorm van “Institutionele ICB met een veranderlijk aantal rechten van deelneming”. Deze institutionele fondsen zijn niet-openbare fondsen die dienen aangemeld te zijn bij de FOD Financiën.

Deze institutionele fondsen dienen niet verward te worden met de openbare fondsen met niet-retail aandelenklassen, die zijn aangemeld bij de FSMA.

Eind maart 2020 vertegenwoordigden de 127 institutionele compartimenten naar Belgisch recht 15,0 miljard EUR aan netto actief. Deze fondsen spreken vele institutionele beleggers aan, mede doordat zij diepgang geven aan de institutionele markten op het vlak van financiële activa en pensioenvorming.