Ik ben jurist en heb een passie voor recht. Voordat ik in 2015 bij de juridische afdeling van een bank terecht kwam, werkte ik meer dan acht jaar als advocaat aan de balie van Brussel. Sinds september 2020 werk ik bij Febelfin, waar ik de nationale en Europese regelgeving volg, de mogelijke impact analyseer en de sector voorbereid op de implementatie ervan. Ik ben gespecialiseerd in juridische kwesties met betrekking tot gegevens, van de bescherming van persoonsgegevens tot nieuwe technologieën. Daarnaast heb ik een executive master in recht en artificiële intelligentie behaald om up-to-date te blijven.

We denken vaak aan ChatGPT als we het over AI hebben, maar het is veel breder dan dat. Artificiële intelligentie (AI) is een verzamelterm voor verschillende technologieën, van basisalgoritmen tot complexe systemen voor diepgaand leren en generatieve AI. AI omvat verschillende soorten systemen, afhankelijk van hun doelen (voorspelling, besluitvorming, enz.) en hoe ze zijn geprogrammeerd en getraind. Hoewel AI-technologieën al decennia bestaan, is hun adoptie recentelijk versneld door de toename van de rekenkracht van computers, de groei van gegenereerde gegevens (sociale netwerken, verbonden objecten) en de vooruitgang in onderzoek en ontwikkeling die de algoritmen hebben verbeterd.

In de backoffices kunnen sommige toepassingen worden gebruikt voor repetitieve taken zoals het verzamelen en verifiëren van documenten. Dit kan effectief zijn en het risicobeheer sneller en efficiënter maken (minder menselijke fouten). In de klantrelatie en communicatie stelt het gebruik van chatbots en virtuele assistenten klanten in staat om snel antwoord te krijgen op eenvoudige vragen, wat de klant direct geruststelt. Op het gebied van fraude kunnen toepassingen helpen bij het opsporen van fraude of verdachte transacties.

Net als bij alle ontdekkingen (vuur, elektriciteit, enz.) biedt AI aanzienlijke voordelen, maar brengt het ook gevaren met zich mee. De belangrijkste uitdagingen hebben te maken met veiligheid, privacybescherming, transparantie van systemen en ethiek (bias). Belgische banken pakken deze uitdagingen op verschillende manieren aan. Ten eerste passen ze strikte regelgeving toe, zoals de AI Act (Europese verordening inzake artificiële intelligentie) en de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), die gericht is op de bescherming van persoonsgegevens en van toepassing is op AI-systemen die op gegevens werken. Daarnaast zijn er tal van andere Belgische en Europese wetgevingen die van toepassing zijn op de sector en deze elementen op één of andere manier dekken (AML, PSD, enz.).
Verder hebben banken interne diensten die de ontwikkelingen van AI in hun respectieve domeinen volgen, zoals juridische afdelingen, compliance, IT, risicobeheer en audit. Sommige instellingen hebben zelfs commissies of denktanks opgericht die zich specifiek richten op AI, bijvoorbeeld om ethische kwesties te bespreken. Tot slot trainen banken hun personeel in het correct gebruik van AI-systemen. Dit is essentieel om ervoor te zorgen dat medewerkers de technologieën die ze gebruiken begrijpen en op een correcte en veilige manier benutten.

Een meer algemene uitdaging betreft de bewustwording van de samenleving. Het is namelijk cruciaal om het publiek te informeren en bewust te maken van het gebruik van nieuwe technologieën, zodat ze de voordelen beter kunnen begrijpen en de potentiële gevaren kunnen aanpakken. Dit is een collectieve inspanning.

Met de AI Act wilde Europa de regels harmoniseren voor de productie, het op de markt brengen en het gebruik van AI binnen de Europese Unie. Het doel is om vertrouwen, naleving van fundamentele rechten, gezondheid en veiligheid van Europese burgers te waarborgen. De wet classificeert AI-systemen in drie categorieën.
Verboden systemen hebben betrekking op specifieke 'praktijken' die gebruik maken van AI-systemen en als zo risicovol worden beschouwd dat ze verboden zijn. Deze praktijken omvatten bijvoorbeeld gedragsmanipulatie, het uitbuiten van kwetsbaarheden van individuen en biometrische gezichtsherkenning op afstand en in realtime in openbare ruimtes door autoriteiten.
Vervolgens zijn er ‘hoog’ risicosystemen, waarvan de impact als potentieel hoog wordt beschouwd in gevoelige domeinen. Dit is het geval voor gezondheid, justitie, onderwijs, werk, bepaalde diensten (bijv. kredietbeoordeling), ordehandhaving en kritieke infrastructuren. Deze systemen zijn onderworpen aan strikte eisen voor risicobeheer en menselijke controle.
Ten slotte zijn er systemen met een beperkt risico, waarvan de impact als beperkt wordt beschouwd en waarvoor minder zware eisen gelden (transparantie). Sommige bepalingen van de AI Act zijn in februari 2025 in werking getreden, met name die met betrekking tot verboden systemen en de definitie van AI-systemen.

AI biedt veel voordelen, maar roept ook zorgen op. Het is legitiem om bepaalde angsten te hebben. Maar in deze context is het cruciaal om op te passen voor desinformatie en moet je betrouwbare bronnen kunnen raadplegen. Door de toenemende digitalisering van de samenleving moeten consumenten zich informeren en proactief handelen , om de controle niet te verliezen en nieuwe technologieën veilig te kunnen gebruiken. Het is belangrijk om te zorgen voor de toegang van degenen die onvoldoende middelen hebben. Bewustmaking van iedereen is cruciaal om misverstanden en ongegronde angsten te voorkomen.

De detecteren van frauduleuze transacties gebeurt nu al met behulp van AI-toepassingen. Andere toepassingen zouden kunnen worden ingezet, maar dit moet altijd gebeuren volgens het juridische kader dat van toepassing is op de sector. Deze noodzakelijke naleving van verschillende Belgische en Europese regelgeving kan soms een uitdaging vormen voor de adoptie van innovatieve oplossingen.

AI heeft het potentieel om de toegankelijkheid van banken op verschillende manieren te veranderen. Door bepaalde diensten wendbaarder en flexibeler te maken, kan een grotere personalisatie van diensten worden bereikt, waardoor beter kan worden ingespeeld op de specifieke noden van bepaalde groepen.