Onze welvaart en ons maatschappijmodel staan onder druk. Nadat we na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie en de val van het communisme enkele decennia hebben gekend waarin alles altijd en overal mogelijk leek, worden we vandaag met een reeks harde beperkingen geconfronteerd. Wat gisteren vanzelfsprekend was, wordt morgen misschien onmogelijk.

Het is veel minder gemakkelijk geworden om welvaart te creëren. Bovendien hebben we een deel van de toekomstige welvaart al uitgegeven. Door de klimaatverandering moeten we op de koop toe onze manier van welvaartscreatie herzien. Hoe we zullen produceren en wat de kostprijs daarvan is, kunnen we vandaag niet met zekerheid zeggen. We rekenen veel op onderzoek en ontwikkeling, maar succesvolle technologische innovatie is niet voorspelbaar.

We gaan een periode van verandering en onzekerheid tegemoet die ons doet beseffen dat ons welvaartsniveau niet gegarandeerd is. Gewoontegetrouw wenden we ons in zo’n situatie naar de overheid. Zij heeft de macht om problemen op te lossen, beschikt over diepe zakken en kan financiële hulp verschaffen. Dat heeft ze al meermaals met succes gedaan, zoals tijdens de coronacrisis.

In sommige situaties kan je je echter afvragen of een te grote en continue stroom van overheidsinterventies niet averechts werkt. Micromanagement en betutteling leiden tot een wirwar van regels en een gebrek aan transparantie. Dat remt of doodt elk initiatief. Bovendien hebben we al zo vaak een beroep gedaan op de financiële sterkte van onze overheid waardoor ze nu zwaar onder druk staat. De overheid is eigenlijk financieel niet in staat om de grote uitdagingen probleemloos aan te kunnen.

Een optie is de uitgaven naar Europa te duwen en schulden aan te gaan op het Europese beleidsniveau. Daarmee worden de budgettaire reserves van financieel sterke landen als Duitsland en Nederland aangesproken, wat een uitweg kan bieden voor de financieel meer beperkte landen. Op de korte termijn is dat een oplossing, op de langere termijn waarschijnlijk niet. De reserves van die landen zijn niet oneindig. En waar sta je als de schuldratio van Duitsland of Nederland naar 100 procent klimt? Het is geen duurzame strategie.

Hoe kunnen we ons huidig welvaartsniveau verzekeren en de meest kwetsbare bevolkingsgroepen blijvend beschermen? De enige houdbare oplossing ligt in het ontwikkelen van meer duurzame economische groei. Die is het resultaat van werken en ondernemen. De overheid draagt bij tot die groei door een stabiel en transparant kader te scheppen, maar ze kan niet in de plaats komen van arbeid en ondernemen. We moeten aanvaarden dat een moeiteloze en risicoloze maatschappij niet bestaat.

Met de maatschappelijke uitdagingen voor ogen is het noodzakelijk dat we onze economische groei op een duurzame manier doen toenemen. We moeten daarvoor op een andere manier te werk gaan. In de private sector in ons land moeten meer mensen aan het werk, en onze overheid moet een kerntakendebat voeren en haar uitgaven herzien ten voordele van productieve investeringen.

Die moeten gekozen worden in functie van de te behalen doelstellingen en hun effectiviteit moet opgevolgd worden. Ook de kwaliteit van ons onderwijs moet snel weer verbeteren. Om het met de slogan van Club Brugge te zeggen: ‘No sweat, no glory.’

Karel Baert, CEO Febelfin