Cijfers ICB‑sector 1ste trimester 2022

De fondsen die beleggen in niet-vastrentende effecten tekenden koersverliezen op in hun onderliggende activa tijdens het eerste kwartaal. Deze koersverliezen werden daarenboven aangevuld door netto terugbetalingen in deze fondsen.

De fondsen die beleggen in vastrentende effecten tekenden ook koersverliezen op in hun onderliggende activa tijdens het eerste kwartaal. Deze koersverliezen werden echter volledig gecompenseerd door netto inschrijvingen.

Prognose tweede kwartaal 2022

De voorlopige indicaties voor het tweede kwartaal van 2022 wijzen op een verdere terugval van het netto actief van de Belgische fondsensector. Als gevolg van de hoge inflatie en recessievrees gingen de koersen van de onderliggende activa van de meeste fondsencategorieën achteruit. Door het aanhoudende Oekraïne-Rusland conflict en de problemen met grondstoffenbevoorradingen voor de industrie stijgen de energie- en grondstoffenprijzen die de inflatie nog verder aanwakkeren. Als reactie hierop hebben de centrale banken hun rentevoeten opgetrokken hetgeen een invloed heeft op de economische groei. Daarbovenop komt nog dat de Covid-19 pandemie nog lang niet onder controle lijkt.

Onderzoek van BEAMA toont aan dat de netto activa van de in België publiek gecommercialiseerde fondsen gedurende het eerste kwartaal van 2022 met 12,3 miljard EUR, ofwel -4,5 %, daalden. Hierdoor vertegenwoordigden de in België publiek gecommercialiseerde fondsen eind maart 2022 263,1 miljard EUR.

De daling van de Belgische fondsenmarkt gedurende de periode januari – maart 2022 wordt volledig verklaard door koersverliezen opgetekend in de onderliggende activa tijdens deze periode.

Het jaar 2022 startte zeer moeizaam door de impact van de oplopende inflatie op de wereldeconomie, de aanhoudende oorlog in Oekraïne, de Covid 19-problemen en de wereldwijde crisis in de bevoorradingsketen. De eerste jaarhelft van 2022 werd bijgevolg door negatieve koerscijfers gekenmerkt.

Ter indicatie: een terugblik in het verleden leert dat de markten slechts 3 maal de eerste jaarhelft afsloten met een daling van meer dan 20%.

Ondanks de zware koersverliezen in de onderliggende activa werden er toch nog steeds netto inschrijvingen opgetekend in de Belgische fondsenmarkt in het eerste kwartaal van 2022. Dit gegeven wordt ook bevestigt door de statistische gegevens van de NBB waaruit blijkt dat fondsen aangehouden door particulieren de sterkst stijgende financiële activa categorie waren tijdens de periode januari – maart 2022.

De, voorlopig, aanhoudende vraag naar fondsen wijst erop dat investeerders momenteel nog steeds vertrouwen behouden in fondsen en zich bewust zijn van de opportuniteitskosten verbonden aan de diverse vormen van sparen en beleggen.

De voorlopige indicaties, waarover BEAMA beschikt voor het tweede kwartaal van 2022, wijzen op een verdere terugval van het netto actief van de Belgische fondsensector.

Fondsen die overwegend beleggen in niet-vastrentende effecten

Binnen de groep van de fondsen die overwegend beleggen in niet-vastrentende effecten (zoals bv. aandelenfondsen) werden enkel dalende tendensen opgetekend gedurende het eerste kwartaal van 2022. Deze dalingen zijn voor 4/5de toe te schrijven aan koersverliezen opgetekend door de onderliggende activa en voor 1/5de aan netto terugbetalingen.

De activa in België van de aandelenfondsen daalden met 9,8 miljard EUR, oftewel met -10,4 %, in de periode januari – maart 2022. Deze daling is voor 1/2de toe te schrijven aan koersverliezen opgetekend in de onderliggende activa en voor 1/2de aan netto terugbetalingen. Eind maart 2022 bedroeg het vermogen van de aandelenfondsen 83,8 miljard EUR.

De categorie van de gemengde fondsen (inclusief de pensioenspaarfondsen) tekende een daling van 4,4 miljard EUR, of -3,4 %, op tijdens het eerste kwartaal van 2022. Deze daling is volledig toe te schrijven aan koersverliezen opgetekend door de onderliggende activa, aangezien er nog voor meer dan 2 miljard EUR aan netto inschrijvingen waren in de gemengde fondsen. Daarmee komt het gecommercialiseerde vermogen van de gemengde fondsen per eind maart 2022 uit op 123,8 miljard EUR.

De gemengde fondsen kenden de voorbije jaren een toenemend succes en sinds 2015 vormen ze de grootste activa klasse. Door hun actieve asset allocatie zijn gemengde fondsen zeer geschikt voor het voeren van een risicospreiding-beleid in het kader van MiFID II: zij lenen zich uitstekend tot de afstemming van het product op het risicoprofiel van de cliënten.

Binnen de categorie van de gemengde fondsen kenden de pensioenspaarfondsen een daling gedurende het eerste kwartaal van 2022 ten belope van 1,9 miljard EUR, of -7,4 %. De pensioenspaarfondsen vertegenwoordigden per eind maart 2022 een bedrag aan netto activa ten belope van 23,7 miljard EUR. Tijdens het eerste kwartaal van 2022 tekenden de pensioenspaarfondsen netto inschrijvingen op ten belope van 72 miljoen EUR.

De fondsen met kapitaalbescherming tekenden tijdens het eerste trimester van 2022 een lichte terugval op en vertegenwoordigden eind maart 2022 een vermogen van 2,6 miljard EUR.

Fondsen die overwegend beleggen in vastrentende effecten

Binnen de groep van de fondsen die overwegend beleggen in vastrentende effecten, daalden de activa van de in België gecommercialiseerde obligatiefondsen met 2,6 miljard EUR, ofwel -5,8 %, gedurende het eerste kwartaal van 2022 waardoor ze eind maart 2022 uitkomen op een bedrag van 42,2 miljard EUR. De daling wordt volledig verklaard door koersverliezen opgetekend in de onderliggende activa.

De netto activa van de monetaire of geldmarktfondsen tekenden een stijging op van 4,5 miljard EUR, ofwel +82,4 %, gedurende de periode januari – maart 2022.

Deze stijging is voornamelijk het gevolg van een technische tussenkomst in de portefeuilles van gemengde dakfondsen. Immers, gegeven de aanhoudende indicaties van volatiele markten tijdens het eerste kwartaal, hebben vermogensbeheerders van dakfondsen gedurende deze periode een deel van hun onderliggende obligatiefondsen en, voornamelijk hun, volatielere aandelenfondsen ingeruild voor stabiele monetaire fondsen om het effect van de terugval van de financiële markten te milderen. Voorts kunnen de netto inschrijvingen in de monetaire fondsen ook een indicatie zijn van een toenemende risico-aversie.

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de verspreiding van duurzame fondsen in België en dit per einde maart 2022:

SFDR = Sustainable Finance Disclosure Regulation.

Bijna 2/3de van het in België verdeelde vermogen is, volgens de vermogensbeheerders, geklasseerd als zijnde een artikel 8 of een artikel 9 SFDR-fonds. Hierbij kan de belegger die geïnteresseerd is in duurzaamheid, kiezen uit 684 verschillende fondsen.

Openbaar verdeelde fondsen naar Belgisch recht

De openbare fondsen naar Belgisch recht waren eind maart 2022 goed voor een totaal beheerd netto actief van 203,8 miljard EUR. Op datzelfde ogenblik vertegenwoordigden de pensioenspaarfondsen hierin grosso modo 1/9de van de openbare fondsen naar Belgisch recht.

De berekening van de gemiddelde return van de pensioenspaarfondsen op jaarbasis per 31 maart 2022 levert volgend resultaat op:

BEAMA heeft een boordtabel voor pensioenspaarfondsen ontwikkeld die als bijlage aan dit persbericht is toegevoegd. Dankzij deze boordtabel worden op kwartaalbasis de kerncijfers rond de derde pijler pensioenspaarfondsen en hun evolutie op een beknopte manier visueel weergegeven.

Niet-openbaar verdeelde institutionele fondsen naar Belgisch recht

Sinds de uitvoerings-KB’s gepubliceerd werden in het Belgisch Staatsblad van 18 december 2007, kunnen investeringsvehikels ontwikkeld worden op maat van institutionele beleggers en dit onder de vorm van “Institutionele ICB met een veranderlijk aantal rechten van deelneming”. Deze institutionele fondsen zijn niet-openbare fondsen die dienen aangemeld te zijn bij de FOD Financiën.

Deze institutionele fondsen dienen niet verward te worden met de openbare fondsen met niet-retail aandelenklassen, die zijn aangemeld bij de FSMA.

Eind maart 2022 waren de 106 institutionele compartimenten naar Belgisch recht goed voor 24,2 miljard EUR aan netto actief. Deze fondsen spreken vele institutionele beleggers aan, mede doordat zij diepgang geven aan de institutionele markten op het vlak van financiële activa en pensioenvorming.