Eén jaar coronacrisis: meer dan de helft van de jongeren ervaart financiële problemen

Een studie in samenwerking met onderzoeksbureau Indiville bij 2000 Belgen toont aan dat het financiële kennisniveau bij al onze landgenoten kan worden opgekrikt. Vooral bij jongeren is er nog ruime plaats voor verbetering.

Opvallend: onze zelfevaluatie ligt, met 6,7 op 10, een stukje hoger dan het werkelijk gemiddelde. Vooral jongeren (tussen 16 en 30 jaar oud) hebben de neiging zichzelf te overschatten, wat een probleem kan vormen als men te zelfverzekerd of te overmoedig wordt. Daarnaast legt het onderzoek een belangrijk verschil tussen mannen en vrouwen bloot: vrouwen scoren minder sterk op het vlak van financiële kennis. Het verschil begint van jongs af aan (16- tot 19-jarigen) en wordt nooit helemaal goedgemaakt. Waar meisjes amper nog voor jongens moeten onderdoen op vlak van leesvaardigheid, natuurwetenschappelijke kennis en rekenvaardigheid (uit de laatste PISA-cijfers), blijken mannen wel beter financieel onderlegd te zijn dan vrouwen.

Het behalen van een diploma blijkt een grote positieve impact te hebben op ons financiële kennisniveau. Wie over een Master diploma beschikt, scoort gemiddeld 7,6 op 10, terwijl iemand met een diploma hoger middelbaar onderwijs slechts 5,8 scoort. Dit toont aan hoe belangrijk het is om financiële vaardigheden al vroeg in het onderwijspakket te integreren.  We verbeteren onze financiële vaardigheden het meest als we tussen 16 en 30 jaar oud en tussen 31 en 49 jaar oud zijn. Daarna vlakt de kennisgroei af.

Ten slotte heeft ook de betrokkenheid met geldzaken een positieve invloed op financiële kennis: wie goed op de hoogte is van zijn/ haar financiële zaken houdt zich liever bezig met geldkwesties én heeft minder vaak geldproblemen. Vandaag is 44% van de jongeren betrokken bij zijn/ haar geldzaken, terwijl dat voor de uitbraak van de coronacrisis slechts 33% was. De coronacrisis heeft er dus voor gezorgd dat jongeren vandaag bewuster met hun geldzaken omgaan.

Dat men de impact van de coronacrisis niet mag onderschatten, blijkt uit volgend cijfer: maar liefst 61% van de jongeren zegt vandaag financiële moeilijkheden te ervaren ten gevolge van de crisis. Bij 21%, ofwel 1 jongere op 5, gaat het zelfs om zware financiële problemen. Ter vergelijking: een jaar geleden zei 45% van de jongeren in financiële moeilijkheden te zitten, waarvan 13% in zware problemen. Een jaar coronacrisis heeft er dus voor gezorgd dat heel wat meer jongeren financiële problemen ervaren.

Die moeilijke financiële situatie zorgt ervoor dat 34% van de  jongeren regelmatig bang is dat zijn/ haar bankkaart in de winkel geweigerd wordt. Wat opvalt, is dat de groep die heel bang is (14%) gestegen is ten opzichte van vorig jaar (11%). Ook het spaargedrag lijdt onder de financiële moeilijkheden. Zo zegt 57% van de jongeren vandaag niet of onvoldoende te kunnen sparen.

Dit zorgt er ook voor dat heel wat jongeren piekeren over hun financiële situatie. Ongeveer de helft van de jongeren zegt vandaag wakker te liggen van zijn/ haar financiële situatie. Ten opzichte van vorig jaar is dat een stijging van maar liefst 10%.

Er blijkt dan ook een sterke correlatie te bestaan tussen financiële kennis, betrokkenheid en  geldproblemen: wie minder goed op de hoogte is van zijn / haar financiële zaken houdt zich minder graag bezig met geldkwesties én heeft vaker geldproblemen. Op die manier komt een vicieuze cirkel tot stand.

Het verhogen van de financiële kennis bij jongeren is dan ook cruciaal. Zowel een goede financiële kennis als een hoge mate van betrokkenheid leiden tot minder geldzorgen en financiële problemen. Financiële kennis blijkt dan ook de sleutel om beter opgewassen te zijn tegen financiële tegenslagen, vandaag en later.

De coronacrisis heeft de wereld van jongeren flink overhoop gehaald. Hun toekomstperspectief is op meerdere vlakken veranderd: ze krijgen minder zakgeld van hun ouders, studentenjobs worden geannuleerd en ook hun eerste stappen op de arbeidsmarkt worden door de coronacrisis bemoeilijkt. Het is vandaag meer dan ooit belangrijk om jongeren te motiveren en hen bewust te maken van het belang van een goede financiële basiskennis. Vandaag leggen we de basis voor hun financiële zelfredzaamheid op latere leeftijd.

Hoewel ouders het eerste aanspreekpunt zijn, praten ze niet vaak en vooral niet graag met hun kinderen over geld. Zeggen hoeveel je verdient, hoeveel je uitgeeft en hoeveel er op je spaarrekening staat, blijft een gevoelig thema. Nochtans is een open een eerlijk gesprek over geld de basis van een goede financiële opvoeding.

Niet alleen de ouders, maar ook de school kan een rol spelen in het bijbrengen van financiële kennis en het wegnemen van geldzorgen. Aan de ene kant is de school de ideale omgeving om jongeren betrouwbare informatie over geld aan te reiken. Aan de andere kant kan het onderwijs een deel van de ongelijkheid wegnemen. Door financiële educatie in het opleidingstraject in te bouwen, starten jongeren op hetzelfde moment met het opbouwen van financiële kennis.

Het bijbrengen van financiële kennis is de maatschappelijke verantwoordelijkheid van verschillende spelers. Door samen te werken en gezamenlijke initiatieven uit te bouwen – zoals de geldquiz van Wikifin en Febelfin – kunnen we ervoor zorgen dat jongeren financieel vaardiger en sterker worden.